Waarnemingsposities
Waarnemingsposities: perceptional positions, zij refereren aan de drie mogelijke perspectieven, van waaruit iemand kan waarnemen in interactie met zichzelf en anderen.
We kunnen op tenminste drie verschillende manieren naar onze eigen ervaring kijken. In “Leaves Before the Wind” noemen John Grinder en Judith DeLozier deze: de eerste, de tweede en de derde perceptuele positie.
In de eerste plaats kun je de wereld geheel vanuit je eigen gezichtspunt waarnemen. Dat wil zeggen vanuit je eigen innerlijke realiteit, op een volstrekt geassocieerde manier. De visie van een ander laat je volledig buiten beschouwing. Wat telt is: “Wat doet het mij, welke invloed heeft dit op mij?” Dit wordt de eerste positie genoemd.
In de tweede plaats kun je je afvragen, hoe de wereld eruit zou zien, zou horen, voelen, ruiken of proeven vanuit de waarneming van iemand anders. Het is duidelijk dat eenzelfde situatie of hetzelfde gedrag iets verschillends kan betekenen voor verschillende mensen. Het is van belang het gezichtspunt van een ander waar te nemen en jezelf af te vragen: “Hoe zou hij dit opvatten, wat betekent het voor de ander?” Vanuit deze positie brengen we een differentiatie aan in de verschillende modellen van de wereld. Als je een conflict hebt met een ander, is het noodzakelijk dat je je inleeft in zijn gevoelens over wat jij doet. Hoe sterker je met iemand anders in rapport bent, des te beter zal je in staat zijn zijn werkelijkheid te begrijpen en des te groter is je vaardigheid om de tweede positie aan te nemen.
Op de derde plaats kun je de wereld waarnemen vanuit de waarneming van een buitenstaander ofwel de observator/meta. De observator is de onafhankelijke waarnemer, die op geen enkele manier persoonlijk bij de situatie betrokken is. De vraag bij deze positie is: “Wat zou iemand ervan vinden die hier niets mee te maken heeft?” Deze positie biedt een objectieve waarneming en wordt de derde positie genoemd.
Vanuit de derde positie moet je in een krachtige hulp-gemoedstoestand verkeren. Je neemt een objectief en krachtig standpunt in over je eigen gedrag.